سرنوشت معادن ایران پس از لغو تحریمها/بازار صنایع معدنی چه تغییری خواهد کرد؟
فریبا رسولی: پس از اینکه مذاکرات وزرای خارجه ایران و کشورهای 1+5 به نقطه مثبتی رسید، برداشتهشدن تحریمها انگیزه بسیاری در زمینه توسعه همکاریها به وجود آورده است. صنایع معدنی به دلیل برخورداری از مزیتهای مناسب پس از قطع تحریمها بازارهای مختلفی را به سمت خود جلب خواهد کرد. پیشبینی کارشناسان و فعالان این بخش مبنی بر این است که سالهای آینده ایران بازارهای صادراتی بسیاری از کشورهای همسایه و غیرهمسایه را در اختیار قرار خواهد داد.
به نظر میرسد پس از توافق هستهای و رفت وآمدهای کشورهای خارجی به ایران، بهبود روابط بینالمللی و توسعه همکاریها باعث میشود دولتی که دیگر توان اقدامات معدنی را ندارد کنار بایستد و با رعایت معیارهای منطقی میزبان سرمایهگذاران خارجی شود. اما بنا بر اعتقاد صاحبنظران نقطه منفی این همکاریهای متقابل تشدید واردات و وابستگی به کشورهای خارجی است که راهکاری پیشنهادی موافقان این نظر تنظیم روابط با شریکان تجاری است.
تصاحب بازارها با صنایع معدنی
با وجود این، دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مواد معدنی معتقد است: وضعیت سرمایهگذاریها و اقدامات اکتشافی توسط بخش خصوصی در یک سالی که گذشت نامطلوب بوده و کمتر سرمایهگذاری منابع مالی خود را صرف این فعالیتهای معدنی کرده است. این در حالی است که از سویی دیگر رکود اقتصاد چین سبب شد تنها بازار صادراتی هدف ایران این کشور باشد.
کامران وکیل در گفتوگو با اقتصادنیوز با بیان اینکه رکود اقتصادی حاکم شده در کشور اقتصاد معادن ایران را در سالهای بحرانی تحریم تحت تاثیر قرار داده است، گفت: رکود فعلی موتور محرکی میخواهد که به بخش بخش اقتصاد رونق دهد و فضای مذاکرات و نتیجه مثبت حاصل از آن میتواند همان موتور محرکی باشد که در سالهای تحریم خاموش شده بود.
این فعال معدنی افزود: در سالهای تحریم وضعیت معادن و کلیه بخشهای اقتصادی ایران همانند سالهای جنگ بود که سرمایهگذار خارجی جرات نمیکرد منابع مالی خود را به ایران بیاورد و در پروژهای با ایران شریک شود. طبیعتا تحریمها برداشته شود، سرمایهگذاران از مزیتهای معدنی ایران در معرض استقبال سرمایهگذاران کشورهای بزرگ دنیا قرار میگیرد.
دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مواد معدنی در این باره معتقد است: ایران از سه فاکتور اصلی حاملهای انرژی، دسترسی به آبهای آزاد و پتانسیلهای معدنی در زمینه صنایع معدنی برخوردار است. از این رو بسیاری از صنایع معدنی باید با توجه به این سه فاکتور به آنها توجه لازم شود و در مناطقی که ظرفیتهای لازم را دارند این صنایع را ایجاد کرد.
او افزود: استانهای بوشهر و هرمزگان، استانهایی هستند که ظرفیت مناسبی برای احداث کارخانه سیمان دارند و این به خودی خود یک فرصت برای سرمایهگذاران محسوب میشود و میتوان چندین کارخانه در این منطقه احداث کرد. در واقع اقتصاد کشور را میتوان با همین یک کالای معدنی در زمینه تولید و تصاحب بازارهای صادراتی دنیا دگرگون کرد.
این فعال معدنی با بیان اینکه معادن سنگهای تزئینی ایران نیازمند دانش بینالملل و تکنولوژی روز هستند، گفت: بهبود روابط بینالمل پس از توافق هستهای و برداشته شدن کامل تحریمها باعث میشود بسیاری از کشورهایی که تاکنون از سرمایهگذاری در ایران امتناع میکردند به صورت مستقیم در این بخش اقتصادی ورود پیدا کنند. با ورود این شرکای تجاری به معادن ایران مطمئنا دانش و تکنولوژیهای موفق کشورهای صاحب تکنولوژی هم خواهد آمد.
وکیل افزود: شرط برد در این فرصت برخورداری از معیارهای درست و منطقی است که طرف ایراتی باید در این همکاری معدنی داشته باشد. باید دیدگاه سرمایهگذاران را تغییر داد و به آنها اطمینان داد که ایران کانال سرمایهگذاری مناسبی برای آنها محسوب خواهد شد.
به چین اکتفا نکنیم
دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مواد معدنی با بیان اینکه در این سالها علاوه بر تحریمهای خارجی از تحریمهای داخلی هم تاثیر پذیرفت، گفت: برای جذب سرمایهگذارهای بینالمللی در وهله اول باید ثبات قوانین در کشور به وجود بیاید و تعرفههای منطقی برای صادرات و واردات تعیین کرد. در این سالها بارها برای کالاهای معدنی تعرفههای غیرمنطقی تعیین شد که هر بار به سرانجامی نرسید و تشکلها با اعتراض خود مانع اجرای این تعرفهها شدند.
او با تاکید بر اینکه نباید با بیبرنامگی این فرصت مناسب را از معادن ایران سلب کرد، بیان کرد: در این سالها که ایران تحریم بود، تقریبا تمامی بازارهای صادراتی را از دست دادیم و تنها بازاری که الان با آن در حال مبادله هستیم، چین است. نمیتوان این مساله را نادیده گرفت که در این سالها سهم مشارکت ایران با کشورهای اروپایی و آمریکایی کاهش یافت و تنها به بازار متلاطم چین اکتفا کردیم. اگر در سالهای اخیر معادن سنگآهن ایران یکی پس از دیگری تعطیل میشوند تبعاتی است که از وابستگی ایران به اقتصاد چین جریان گرفته است.
دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مواد معدنی افزود: معادن سنگهای تزئینی ترکیه هیچگاه بازارهای صادراتی خود را از دست نداد، چرا که با کشورهای بسیاری در حال تجارت است، در حالی که ایران در سالهای تحریم تخم مرغهای خود را فقط در سبد چین قرار داد. نتیجه این اتفاق تنها وابستگی ایران به بازارهای چین است. این در حالی است که انتظار میرود با بهبود شرایط بینالمللی و توسعه همکاریهای معدنی بازارهای بزرگ دنیا در اختیار ایران قرار بگیرد.
ایران میتواند بازار دوبی و قطر را تسخیر کند
اما یکی دیگر از صنایع معدنی که از آن به عنوان صنعت مادر یاد میشود، فولاد است. بازار این کالا همزمان در روزهایی که با دامپینگ چین دست و پنجه نرم میکرد، با طرح جامع 10ساله افزایش ظرفیت به 55 میلیون تن مواجه شد. این در حالی است که دوران تحریم و رکود اقتصادی در این سالها زنجیره تولید آن را با موانعی روبهرو کرده بود.
به اعتقاد دبیر انجمن تولید کنندگان فولاد ایران پس از قطع تحریمهای ایران واردات فولاد از کشورهای خارجی تشدید میشود. رسول خلیفهسلطان در گفتوگو با اقتصادنیوز گفت: در روزهای پایانی سال تلاش با وجود اینکه بارها به ما گفته شد به انجمن تولیدکنندگان وضع تعرفه ربطی ندارد، تلاش بسیاری کردیم تا با دامپینگ کشورهای چین و روسیه مقابله کنیم.
او افزود: در بسیاری از کشورها مانند ترکیه و اتحادیه عرب بر اساس همین منطق تعرفه وضع کردند. این در حالی است که پیشبینی ما بر این است که پس از برداشته شدن تحریمها واردات فولاد به ایران برای کشورهای صاحب صنعت آسان میشود و شدت میگیرد. از این رو در این صورت خواستار افزایش تعرفه برای فولاد هستیم.
دبیر انجمن تولید کنندگان فولاد ایران با بیان اینکه ممکن است بازار فولاد پس از توافق هستهای درگیر تشدید واردات شود، بیان کرد: تعرفههایی که در روزهای پایانی سال وضع شد، در شرایطی که واردات غیرمنطقی در پشت پرده بهبود روابط بینالملل باشد، باید افزایش یابد تا صنعت داخلی مورد تهدید قرار نگیرد.
خلیفه سلطان افزود: از بعد فرصتهای بینالمللی پیش آمده برای صنعت فولاد هم میتوان امیدوار بود در سالهای آینده بازارهای مجاور مانند عراق را به تصاحب خواهیم درآورد. شرایط سیاسی و پیشبینی میشود تنشهای منطقهای که برای این کشور به وجود آمده مصرف فولاد را افزایش خواهد داد. از این رو انتظار میرود روابط ایران و عراق در زمینه صنعت فولاد سودآور باشد.
او با بیان اینکه باید از این فرصت استفاده کرد و بازار عراق را ایران تسخیر کند، گفت: تصاحب بازارهای کشورهای مجاور باعث تشویق فولادسازان ایرانی میشود که به صورت کیفیتر تولید داشته باشند. مجموعههای فولادسازی قدرتمند ایران توانمندی آن را دارند که به صورت کیفی تولید خود را ارتقا دهند.
خلیفهسلطان افزود: حال که قرار است قطر میزبان بازیهای جام جهانی ۲۰۲۰ باشد، ایران میتواند در ساخت و ساز فراوان این کشور برای برگزاری این بازیها سهم داشته باشد. حتی ایران در این فرصت پیشآمده پس از توافق هستهای و قطع تحریمها میتواند در ساخت و سازهای دوبی سهم بسیاری اخذ کند.
بزرگان دنیا را به معادن بیاوریم
اما توسعه همکاریهای تجاری با کشورهای خارجی حجم سرمایهگذاریهای بیشتری را به سمت معادن ایران سوق میدهد. این در شرایطی است که سرمایهگذار با خود تکنولوژی و ماشینآلات همچنین دانش اکتشافات گسترده میآورد. حتی رئیس کمیته اکتشاف خانه معدن معتقد است دولت دیگر توان سرمایهگذاری برای اکتشافات معدنی ندارد و باید سرمایهگذاران داخلی و خارجی به بخش معدن راه پیدا کنند.
محمدجعفر صادقیپناه در گفتوگو با اقتصادنیوز گفت: با توافق هستهای و برداشته شدن تحریمها بستر رشد معادن ایران فراهم میشود. اگر قصد داریم در این بخش اقتصادی رشد و توسعه داشته باشیم باید توقعها به سمت دولت نرود و از سرمایهگذاران خارجی برای آغاز پروژههای معدنی استقبال شود. البته دولت میتواند در ایجاد زیرساختها نقش داشته باشد و سرمایهگذاریهای لازم را داشته باشد.
او در این باره افزود: به طور مثال اقداماتی مانند برقرسانی و نیرورسانی از دولت انتظار میرود انجام دهد اما ایجاد ارزشافزوده و بهرهبرداری از معادن تا فرآوری در کارخانهها شامل اقدامات بخش خصوصی میشود که در حال حاضر به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی بخش خصوصی توان سرمایهگذاری ندارد و باید کشورهای خارجی در بخش معدن سرمایهگذاری کنند.
رئیس کمیته اکتشاف خانه معدن با بیان اینکه توافق هستهای و نتیجه مثبت آن محدودیتها را به لحاظ سیاسی سامان میدهد، بیان کرد: شرکتهای بزرگ معدنی از اروپا، آمریکا، استرالیا، کانادا و لهستان به معادن ایران میتوانند راه پیدا کنند همکاری داشته باشند. ضمن اینکه از این پس باید سرمایهگذاران داخلی و سرمایهگذاران خارجی به صورت مشترک در پروژههای معدنی فعالیت کنند. اما ورود سرمایهگذاران خارجی به معادن ایران نیازمند عواملی است که بستر سیاسی و اقتصادی را فراهم کند چرا که سرمایهگذار خارجی مانند سرمایهگذار داخلی نمیتواند معطل بماند. هرگونه مشکلی در جریان سرمایهگذاری او شرایط فرار سرمایهگذاران دیگر را هم به وجود میآورد.
با این حال، به نظر میرسد آیندهای روشن پس از توافق هستهای در انتظار بخش اقتصادی معادن ایران است. اما آیا فرصت پیش رو با تدبیر مسوولان و فعالان اقتصادی مدیریت خواهد شد؟ یا فرصتسوزیهای دیگری در انتظار اقتصاد ایران است؟
ارسال نظر