ماجراهای وایت‌برد تاثیرگذار آمریکایی‌ / هواپیمای «جان کری» سه‌بار آماده ترک لوزان شده بود

به گزارش اقتصادنیوز، در عصر کنونی گجت‌ها و ابزارهای فوق پیشرفته، تنها یک ابزار ساده یعنی تخته وایت‌بردی که در تمام کلاس‌های درس سراسر جهان به چشم می‌خورد به کمک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای آمد تا بتوانند با این ابزار ساده، معادلات پیچیده تفاهم هسته‌ای ایران را به سرانجام رسانند.

بنا به گزارش خبرگزاری فرانسه، تا آخرین ساعات، دیپلمات‌های آمریکایی هشت روز مستمر و سرسختانه را در هتلی واقع در لوزان سوئیس برای پایه‌ریزی و شکل دهی چارچوب‌های توافق هسته‌ای با ایران و آنچه که می‌توان از آن به عنوان یکی از مهمترین معاهدات جهانی تاریخ یاد کرد، پشت سر گذاشتند.

هواپیمای «جان کری»، وزیر امور خارجه آمریکا سه‌بار آماده پرواز شد و تیم مذاکره‌کننده او نیز وسایل و چمدان‌های خود را بستند اما هر سه‌مرتبه، پرواز این هواپیما لغو شد. یک مقام ارشد وزارت امور خارجه ایالات متحده گفت: این مذاکرات درست مانند ترن‌هوایی بود. هرآن که به توافق نزدیک می‌شدیم می‌بایست برنامه پرواز را تغییر می‌دادیم. نمی‌دانستیم که باید برویم یا خیر؟

در دو روز پایانی مذاکرات، همه حاضران احساس کردند توافق نزدیک است. این مقام ارشد افزود: همه می‌دانند این اصول چه بودند اما میان برداشتن اختلافات نیز داستان خاص خود را داشت؛ این مذاکرات درست مانند حل کردن یک پازل بود. طرف آمریکایی، می‌بایست به یک فرمول پیچیده مانع دست‌می‌یافت تا اطمینان حاصل کند که ایران با کاهش ذخایر و تقلیل تجهیزاتش یک‌سال طول بکشد تا بتواند به مواد قابل شکافت کافی برای ساخت بمب هسته‌ای دست‌یابد. در مقابل، ایران نیز به دنبال پایان دادن به کلاف سردرگم تحریم‌های جهانی بود درحالی‌که «جان کری»، از یک سو خواستار اجرای یک فرآیند اعتمادسازی سخت بود، ازسوی دیگر مصرانه بر این مساله پافشاری می‌کرد همه تحریم‌ها در یک چشم به‌هم زدن برچیده نشوند.

این مذاکرات ازسوی طرف آمریکایی تحت رهبری «وندی شرمن»، معاون سیاسی وزارت خارجه آمریکا، به طور دقیق سازماندهی می‌شد. وی استفاده از راه حل استفاده از وایت‌برد را به عنوان راهبردی برای ساده‌سازی آنچه که تا پیش از این با عنوان مکعب روبیک از آن یاد می‌شد، مطرح کرد.

در مذاکرات لوزان، هرجا که شرمن و کری برای مذاکره با طرف ایرانی خود یعنی محمد جواد ظریف می‌رفتند، این تخته وایت‌برد نیز همراه با آنها از اتاقی به اتاق دیگر می‌رفت. یک مقام ارشد دیگر وزارت خارجه آمریکا گفت: ایده و هدف‌ اصلی استفاده از این تخته وایت‌برد این بود ما و طرف ایرانی مطمئن شویم به طور همزمان یک تصویر مشترک را مشاهده می‌کنیم.

وی افزود: از تخته وایت‌برد به این دلیل استفاده شد زیرا اگر به طرف ایرانی چیز مکتوبی ارائه می‌شد، آنها می‌بایست این موارد را به‌عنوان سند مکتوب با خود به تهران می‌بردند که این مساله فرآیند مذاکرات را پیچیده‌تر می‌کرد. ازسوی دیگر جان کری نیز نسخه خاص خود را از تعهد به مذاکرات مکتوب داشت. البته استفاده از وایت‌برد معایب و دشواری‌های خاص خود را نیز به‌همراه داشت. مثلا وقتی یکی از مذاکره‌کننده‌ها اشتباها به‌جای استفاده از ماژیک مخصوص وایت‌برد از یک ماژیک دائمی استفاده کرد تا ارقام طبقه‌بندی شده و محرمانه را روی وایت‌برد بنویسد، لحظات دلهره‌اوری به‌وجود آمد تا بتوانند این نوشته‌ها را به سختی از روی وایت‌برد پاک کنند.

اما، پیشرفت اصلی در مذاکرات درست زمانی حاصل شد که از شب چهارشنبه تا پنجشنبه جان‌کری و ظریف به‌همراه تیم کوچکی از مذاکره‌کنندگان تمام طول شب را به مذاکره نشستند. در اتاق بغلی، سایر افراد تیم مذاکره‌کننده آمریکایی حی و حاضر، دائما درحال تماس با خدمات هتل بودند تا درصورت لزوم اتاق‌های خود را تحویل داده و به آمریکا عزیمت کنند.

یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا گفت: این یک فرآیند بسیار پر فعل و انفعال و پر رفت آمد بود. در پایان هرکی از طرفین بر سر مسایل مختلف سازش کردند. مثلا ایران پذیرفت تا رآکتور آب سنگین اراک که هنوز ساخت آن تکمیل نشده، پلوتونیوم تولید نکند ضمن اینکه تعداد سانتریفیوژهای خود را به دوسوم یعنی 6000 دستگاه کاهش دهد. علاوه‌براین، ایران پذیرفت تا سایت «فردو» را بازطراحی کرده و به یک مرکز تحقیقاتی تغییر کاربری دهد. آمریکا نیز پذیرفت تا حتی درصورت عدم استفاده، 1000 دستگاه سانتریفیوژ در سایت فردو باقی بماند.

یک کارشناس وزارت خارجه آمریکا در این‌باره گفت: ما ناچار شدیم امتیازهایی را به ایران بدهیم که برای ما بسیار سخت بود. مثلا وجود حتی یک سانتریفیوژ در «فردو» برای ما خیلی سخت است.

با ادامه مذاکرات تا روز پنجشنبه و پس از آنکه جان کری حدود یک ساعت برای خواب شبانه به استراحت پرداخت، و همین‌طور سایر وزرای خارجه گروه 1+5 می‌بایست این اجلاس را با امضای یک توافق‌نامه به پایان می‌بردند، لاجرم در لحظات پایانی وقفه‌ای در مذاکرات ایجاد شد. اما درنهایت، لحظه بزرگ فرا رسید و همه به این نتیجه رسیدند که لحظه موعود فرارسیده و درست همین لحظه بود که به کمک حل اختلافات آمد.

طرفین مذاکره در نهایت به تفاهم رسیدند و آنها با اعلام این تفاهم به خانه بازگشتند. پیش از قرائت این تفاهم‌نامه، ظریف و موگرینی، رئیس سیاست خارجه اتحادیه‌اروپا، یک بیانیه مطبوعاتی مشترک قرائت کنند. سپس جان کری و ظریف هریک کنفرانس مطبوعاتی جداگانه‌ای را برگزار کرده و در حضور صدها خبرنگار درباره جزییات این تفاهم‌نامه صحبت کردند.